In mijn ogen zou democratie zeggenschap moeten inhouden. Je hebt als burger enige zeggenschap over hoe het geheel geregeld wordt. Dan is de volgende vraag, wat is ‘het geheel’?
Ik woon zelf in een dorp met 30.000 inwoners en als persoon durf ik me te laten horen. In mijn dorp ben ik dan ook zeer tevreden met de democratie. Ik word gehoord en ik heb invloed.
De gemeente Eindhoven wil ons dorp nu inlijven en dat plan ervaar ik als een enorme aantasting van mijn democratische rechten omdat ik in de grote stad Eindhoven als individuele burger veel minder invloed op het geheel op dorps en dan stadsniveau zal hebben. Ons dorp is voor zo’n grote stad niet meer als één van de 15 wijken en als zodanig onderschikt aan de nukken van politici die helemaal niets met dit dorp hebben.
Mijn persoonlijk gevoel van democratische invloed zal dus enorm afhangen van hoe ik democratie in mijn directe omgeving ervaar.
Maar ben ik daar een uitzondering in?
Is een fors deel van de onvrede over de democratie niet terug te voeren op het feit dat in 100 jaar ‘het geheel’ waarover we democratische invloed hebben extreem groter is geworden?
100 jaar geleden woonden er in dit dorp 3000 personen. Nu 30.000.
Eindhoven, Utrecht, Den Haag, Rotterdam, Amsterdam, Assen, Groningen, hoeveel kleiner waren die 100 jaar geleden?
Of 50 jaar geleden, of slechts 20 jaar geleden?
Hoeveel groter is uw gemeente of woonplaats de laatste twintig jaar alleen al geworden? Met die aanhoudende groei verminderde de democratische invloed van u als individuele burger.
Er is één gemeenteraad voor een stad of dorp. Bij fusie tussen dorpen worden twee of meer gemeenteraden er ineens slechts één. De ontbinding van de democratie op het kleinste geheel niveau is in volle gang en dat heeft niets te maken met slechtere politici.
Het heeft alles te maken met het feit dat ‘het kleinste geheel’ steeds groter en onoverzichtelijker wordt.
Wat heb je aan democratie als je toch geen invloed meer hebt?
Wat heb je aan stemmen voor een landelijke regering als je niet eens je plaatselijke vertegenwoordiging nog ter verantwoording kan roepen?

In feite zouden we eens moeten denken aan logische blokstenen van de democratie. Hoe groot moet het kleinste ‘geheel’ maximaal zijn om mensen het gevoel te laten houden dat ze nog invloed op ‘hun’ geheel hebben?
Als je immers tevreden bent met jouw geheel, dan is de stap naar een groter geheel dat over meerdere andere goed bestuurde gehelen gaat geen probleem.
Als je echter al ontevreden bent over je kleinste democratische geheel, dan kan het niet anders dan dat je ook geen vertrouwen hebt in wat daar boven zit.

Amsterdam heeft ooit een goede stap gedaan met haar stadsraden. Een stad als Tilburg zou bijvoorbeeld heel de wijk Reeshof een eigen wijkraad met grote bevoegdheden kunnen geven. Die nieuwe wijk met bijna 50.000 inwoners heeft zulke specifieke uitdagingen waar de rest van Tilburg geen gevoel bij heeft, dat een aparte besturing democratisch gezien geen gek idee zou zijn. Hoeveel mag zoiets kosten?
In feite zou dat te berekenen zijn. Immers zouden we moeten weten hoeveel een gemeente per jaar per inwoner uit te geven heeft. Daar kan je dus een verdeelsleutel over afspreken. Kleinere democratische gehelen hoeven daarom niet duurder te zijn. Je neemt alleen als kleine democratisch geheel een besluit over hoe je de kosten gaat gebruiken. Gebruik je het (deels) om te besturen, of gooi je liever je democratische rechten in een groter geheel in de hoop dat lagere bestuurskosten gaan inhouden dat er ook voor jou in dat grotere geheel meer overblijft ondanks dat het democratisch gezien veel slechter geregeld is.