strategie

Giftige verhalen. Hoe de Russische strategie voor informatieoorlogvoering tegen Oekraïne veranderde

2025-02-24

Bron:  Centrum voor Strategische Communicatie en Informatiebeveiliging

Op 24 februari is het drie jaar geleden dat Rusland begon met de grootschalige invasie van Oekraïne. Hieraan gingen acht jaar van hybride oorlogsvoering vooraf. Al die tijd speelde het informatiecomponent van agressie een niet minder belangrijke rol dan militaire operaties ‘op de grond’. In die zin is propaganda in de handen van de vijand hetzelfde wapen als tanks, raketten en drones. Daarom is verzet tegen vijandige propaganda een belangrijk onderdeel van het verdedigingsvermogen van een staat.

Militaire strategie en propaganda

Zoals bekend koesterde Moskou al lang vóór 2014 agressieve plannen voor Oekraïne. Sinds het midden van de jaren 2000 koestert het Kremlin de hoop op een pacificatie van Oekraïne volgens het Wit-Russische scenario. Janoekovitsj moest de rol spelen van een dictator die de nationale soevereiniteit zou inruilen voor garanties op levenslange macht vanuit Moskou. Maar de Oekraïense samenleving heeft dit scenario verijdeld en koos het pad van de Europese ontwikkeling in plaats van op te lossen in de ‘Russische wereld’.

Toen Moskou zich realiseerde dat het een nederlaag had geleden, besloot het een gewelddadige aanpak te hanteren. Het is geen geheim dat de agressieve plannen van Rusland in 2014 veel verder reikten dan de Krim en verschillende delen van de regio’s Donbass en Loehansk. Met behulp van hybride oorlogsmethoden probeerde Rusland ten minste ‘Novorossiya van Charkov tot Odessa’ in handen te krijgen, dat wil zeggen acht regio’s van Oekraïne naast de Krim.

Tijdens de kritieke periode van 2014-2015 verspreidde de Russische propaganda verhalen dat een ‘junta’ de macht in Oekraïne had gegrepen, dat inwoners van de zuidoostelijke regio’s ‘werden vervolgd door nazi’s’, tegen wie alleen Poetin hen kon beschermen. Moskou probeerde de wereld de mening op te dringen dat er geen invasie plaatsvond, dat er een ‘burgeroorlog’ gaande was in Oekraïne en dat de ‘junta van Kiev’ haar eigen bevolking terroriseerde. Het is de moeite waard om deze leugen van meer dan 10 jaar geleden te vermelden om de moderne tactieken en strategieën van de Russische propaganda beter te begrijpen.

Aan het begin van de grootschalige invasie probeerde Moskou enige tijd het idee aan de Oekraïners te “verkopen” dat Rusland was gekomen om hen te “bevrijden” van de heerschappij van “fascisten en drugsverslaafden,” en dat samen met de “Russische wereld,” vrede, harmonie en welvaart naar Oekraïne zouden komen – het enige wat ze hoefden te doen was hun wapens neer te leggen en akkoord te gaan met de vestiging van een marionettenregime in Kiev. Deze poging mislukte: Oekraïne ontmoette de zelfverklaarde ‘bevrijders’ met totale weerstand, waardoor Poetins droom van ‘Kiev in drie dagen’ werd begraven. En daarmee werd Moskou’s hoop op een succesvolle informatie-blitzkrieg de grond in geboord.

Informatie-uitputtingsoorlog

Toen Moskou besefte dat het had gefaald, veranderde het zijn oorlogsstrategie, waaronder ook zijn informatiestrategie. In 2023 schakelde de propaganda over op het manipuleren van kwesties op de interne agenda van Oekraïne. De belangrijkste verhalen die de vijand vandaag de dag aan de Oekraïense samenleving probeert op te leggen, verschillen qua vorm van de propaganda uit 2014, maar niet qua inhoud.

Als in 2014 het verhaal over de “junta” werd gepromoot, gaat het nu over de “illegale usurpator Zelensky”, die naar verluidt willekeurig de verkiezingen heeft verboden en “tot de laatste Oekraïner” wil vechten om zo lang mogelijk aan de macht te blijven.

Als de vijand in 2014 met angstaanjagende verhalen voor de Oekraïners kwam over “straffers uit de Rechtse Sector”, beweren Russische botfarms nu dat de CCC een “repressief orgaan van het Zelensky-regime” is dat de Oekraïners terroriseert.

Als Rusland in 2014 beweerde dat Oekraïne een mislukte staat was, geleid door gewapende groepen van “nazi’s”, beweert het nu dat Zelensky het land “heeft veranderd in een concentratiekamp” dat het niet waard is om te verdedigen.

Deze en andere overeenkomsten zijn niet toevallig, want het doel van de agressor in elke oorlog is om het slachtoffer de mogelijkheid tot verzet te ontnemen. Voor 2025 heeft de Russische begroting een recordbedrag van 1,4 miljard dollar gereserveerd voor propaganda. En dat is niet zo vreemd: hoe minder hoop de Russische generaals hebben om de Oekraïense verdediging te doorbreken, hoe groter de budgetten voor informatieoperaties worden.

Het maximale resultaat dat Moskou wil bereiken, is Oekraïne in interne chaos storten, de staatsinstellingen lamleggen en het systeem van commando en controle over de troepen laten instorten. Om deze reden   probeerden de Russische geheime diensten in het voorjaar van 2024   Maidan-3 in Oekraïne te organiseren en   rekruteerden ze   agenten voor sabotage en terroristische aanslagen. De vijand verbergt zijn doelen niet al te zorgvuldig, want na elke brandstichting in een militair voertuig of aanval op TCC-militairen exploderen vijandelijke botfarms met berichten over ‘volksverzet tegen het regime’ en ‘burgeroorlog’.

De minimale taak die het Kremlin de Russische geheime diensten oplegt, is om de Oekraïense samenleving zodanig te desoriënteren en te demoraliseren dat deze akkoord gaat met ‘vrede ten koste van alles’, dat wil zeggen: capituleert op Poetins voorwaarden. Informatiebewerkingen worden uitgevoerd in samenhang met bepaalde kinetische maatregelen. Dagelijkse luchtaanvallen, aanvallen op het elektriciteitsnet en demonstratieve aanvallen op ziekenhuizen en woongebouwen zijn onderdelen van de strijd om de overgave van de Oekraïners.

Net als in 2014 probeert Moskou de wereld te desoriënteren. Als Rusland de wereld dan over de ‘burgeroorlog in Oekraïne’ zou vertellen, dan vanaf eind 2023. Ze verzekert dat het enige obstakel voor vrede de onverzettelijkheid van Kiev is. De retoriek is anders, maar het doel is nog steeds hetzelfde: de internationale gemeenschap ervan overtuigen dat de schuld voor het voortduren van de oorlog bij Kiev ligt, dat naar verluidt Poetins vredesvoorstellen afwijst, en niet bij Moskou, dat agressief blijft en onaanvaardbare ultimatums stelt. Dit zijn klassieke propagandatechnieken: het slachtoffer afschilderen als de agressor en verzet tegen geweld veroordelen onder hypocriete vredesslogans.

Beslissend moment

Vandaag de dag, aan het einde van het derde jaar van een grootschalige oorlog, is de dreiging van vijandelijke propaganda bijzonder groot. Zowel in Oekraïne als onder de partnerlanden wordt gesproken over de mogelijkheid van een vreedzame oplossing, en Rusland doet er alles aan om beide landen verkeerd te informeren. En dan hebben we het allereerst over Oekraïners. Het was tijdens deze dagen dat de Russische geheime diensten alle middelen in werking stelden om de Oekraïners op dat moment te desoriënteren. De belangrijkste propagandaboodschappen zijn als volgt:

1) “Moskou streeft naar vrede, en Kiev streeft naar eeuwige oorlog tot de laatste Oekraïner”;

2) “Nu heeft Oekraïne een kans om de oorlog te beëindigen, en het moet daar zeker gebruik van maken”;

3) “Vredesonderhandelingen zijn al gaande, en Zelensky wil ze verstoren”;

4) “Oekraïne verkeert in een impasse, wat betekent dat het onvoorwaardelijk de voorwaarden moet accepteren die het worden aangeboden”;

5) “Oekraïne moet onmiddellijk verkiezingen houden, omdat de hoogste leiders van het land hun legitimiteit hebben verloren – er heerst een dictatuur in het land.”

De leugenachtige en manipulatieve aard van deze berichten is overduidelijk. En het is niet minder duidelijk dat ze allemaal dienen om een ​​heel specifiek militair-politiek doel van Moskou te bereiken: Oekraïne dwingen in te stemmen met een tijdelijk staakt-het-vuren, dat niet wordt ondersteund door enige veiligheidsgarantie. Zo krijgen het uitgeputte Russische leger en de Russische economie, die overbelast is door militaire uitgaven, de gewenste tijd om te herstellen. Maar Oekraïne zal zich in dezelfde positie bevinden als na de beruchte Minsk-akkoorden, die noch de bevrijding van de bezette gebieden noch een stabiele vrede garandeerden. Maar dit keer stelt het Kremlin veel strengere eisen. Als die zouden worden ingewilligd, zou Oekraïne weerloos zijn tegen de aanhoudende Russische agressie.

Het bovenstaande is het strategische doel van de vijand. Het tactische doel is om de Oekraïners te laten denken dat hun voornaamste vijand niet in Moskou zit, maar in Kiev; dat het hier niet gaat om de verdediging van het land, maar om “een oorlog die alleen Zelensky ten goede komt”; dat Oekraïne het niet waard is om verdedigd te worden, etc. Dit is precies hoe de wil van landen om zich tegen de agressor te verzetten, breekt. Maar de Oekraïners verzetten zich al elf jaar heldhaftig tegen Rusland, waarvan drie jaar in de context van een grootschalige oorlog. Daarom hebben Poetin en zijn generaals en propagandisten geen enkele kans op succes in Oekraïne. 

https://www-stopfake-org.translate.goog/ru/yadovitye-narrativy-kak-menyalas-rossijskaya-strategiya-informatsionnoj-vojny-protiv-ukrainy/?_x_tr_sl=uk&_x_tr_tl=nl&_x_tr_hl=nl&_x_tr_pto=sc